Yazımızın başlangıcında bilinçaltından bahsetmeden önce sözcük anlamını sizlerle paylaşmak isterim. “Henüz bilince çıkmamış duyguların bulunduğu varsayılan zihin bölgesi”.
Bilinçaltının özgür irade üzerindeki baskıcı etkisi
Bilinçaltı, yaşadığımız olaylardan edindiğimiz tecrübelerin, zihnimizde silinmemek üzere biriktirildiği bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Sebep-sonuç ilişkisini temel ilke edinmiş ve zihnimizin tecrübeler karşısındaki çıkarımlarını depolayan bilinçaltımızda, aldığımız yanlış kararların sonuçları ve karar aşamaları kayıt altına alınır. Bunun sebebi zihnin, gelecekte aynı olay ile karşılaştığı zaman ne yapması gerektiğini bilmek istemesiyle ilişkilendirilebilir. Kısaca açıklamak gerekirse zihnimiz bir olay karşısında ne yapması gerektiğini bilmek ve üst düzey bir enerji harcamamak için öğrenilmiş tepkiler üzerinden ilerlemek ister. Özgür irade eğrisi tecrübe arttıkça azalmaktadır.
Bilinçaltının alınan kararlar üzerindeki etkisi
Doğaçlama yaşayış tarzından haz duymayan zihin, geçmişten yola çıkarak gelecek için planlar yapabilir ve size anlık kararlar aldırabilir. Anlık olarak sebebini bilmediğiniz nefret veya mutluluk duygularının asıl kaynağı bilinçaltının ta kendisidir. Bir akrabanızdan nefret ediyorsunuzdur fakat anlık olarak bu nefrete sebep olan nedeni bulmakta zorlanıyor ve o akrabanızla ilişki kurmaktan kaçınıyorsanız bu nefretin sebebi bilinçaltınızdır. İlk görüşte hoşlanıyor ve hatta âşık oluyorsanız, sosyal mecranın kabul ettiği güzellik standartları bilinçaltınızda yer etmiş demektir. Kısaca özet geçmek gerekirse verdiğiniz kararlar, nefretiniz hatta sevgi ve güzellik ölçütleriniz bile asla özgür iradenizin bir ürünü değildir. Sosyal medya ile bilinçaltı etkisi bambaşka bir konudur. İstenilirse bir sonraki yazımda ona da değinebilirim.
Genişleyen bilinçaltının merak ve bilgi edinme arzusu ile olan ilişkisi
Mantık olarak artan tecrübelerle ters ilişkili olan özgür irademiz merak ve bilgi edinme arzusu ile doğru orantılıdır. Özgür iradeyi merak ve bilgi edinmenin temel mihenk taşı olarak sayabiliriz. Bu bahsedilen tecrübenin kapsamı sosyal hayata yöneliktir. Deneylere dayanan bilimde de tecrübeler ve çıkarımlar yapılır fakat bu çıkarımlar evrenseldir. Bilginin mutlaklığı kişiden kişiye değişmediği için, genişleyen bilinçaltının körelttiği merak ve bilgi edinme arzusu bilim için geçerli değildir.