Çoğu zaman insanların bilimi anlamak istemediklerini düşünüyorum. Neden bu kadar güvenilir olduğunu sorgulamadıklarını ve güvenilir bilgi kaynağının bilim olmadığını düşünen birçok insan gördüm okudum duydum. Bu konu hakkında biraz fazla doldum ve ufak bir aktarım yapmak istedim. Bilimin güvenirliliğinin neden bu kadar yüksek olduğunu anlatmaya çalışcağım.
Hipotez Kurma
Hipotez dediğimiz kelimenin en basit tanımı gözlem üzerinden varsayımsal bir yorum çıkarmaktır. Herkes kolaylıkla hipotez kurabilir. Örnek vermek gerekirse hayatınız boyunca kitap okumuşsunuz ve tüm okuduğunuz kitaplarda varsayalım ki “İnsan” kelimesinin geçtiğini fark ettiniz. Bu gözlemden sonra her kitapta insan kelimesi geçer dediniz. İşte burada bir önceki cümle hipotez oluyor. Bir gözlem sonucunda bir varsayım öne sürerseniz hipotez kurmuş olursunuz.
Hipotez Sorgulama
Şimdiki geçen verdiğimiz örnekte dediğimiz “İnsan kelimesi bütün kitaplarda geçer” hipotezimizi reddedebilir miyiz buna bakacağız. Bunu yapabilmek için öncelikle hipotezimizi diğer kitap okuyan ve en az sizin kadar hatta sizden fazla kitap okuyan insanlara bu hipotezi sunmak olmalı. Hipotez sunulduktan sonra bunu duyan anlayan diğer insanlar bu varsayımımızı ,gözlemimizi, sorgulamaya araştırmaya başlayacak. Eğer bir kişi dahi bu hipotezin varsayımının zıttı bir şey bulursa ki bu herhangi bir kitapta “insan” kelimesinin geçmemesi olacaktır , bunu hipotezi sunan kişiye iletir.
Hipotez Düzenleme
Şimdi hipotezimiz de bir zıtlık bize sunuldu ve artık gözlemimizi biraz daha derinleştirmemiz gerekiyor. Bu noktada yapılması gereken bir sürü şey olabilir. Örneğin, okuduğumuz kitaplara bakmalı ve sorgulayan kişinin okuduğu kitaplara bakmamız bir derinleştirme olabilir. Eğer bizim okuduğumuz kitap türleri içerisinde bu kelimeyi bulmadıysa sorgulayan kişinin bulduğu, zıtlığın olduğu kitap türünü hiptezimize eklemeliyiz ve yeni hipotezimiz “İnsan kelimesi polisiye(polisiye türü sadece bir örnektir) türü kitaplar hariç hiçbir kitapta geçmez” diye düzeltebiliriz. Eğer başka bir örnekten gidersek kitabın yazarına ve ülkesine bakabiliriz ve şu şekilde “ İnsan kelimesi Suzanna Arundhati Roy (Hintli savaş karşıtı kadın yazar) kitabında geçtiği için bu yazarın kitapları hariç(Savaş karşıtı kitaplar, Hintli yazarlar hariç olarak da ele alınabilir vb.) diğer bütün milletlerden olan yazarların kitaplarında geçmektedir” düzeltilebilir.
Hipotez Reddetme
Kurduğumuz hipotez eğer hiçbir düzenlemeye rağmen kabul edilemiyorsa hipotezimizi reddedip karşıt hipotez kurmalıyız. Karşı hipotez ise “İnsan kelimesi her kitapta geçmeyebilir” olacaktır.
Teorem
Herhangi bir hipotez reddedilmezse buna teorem deriz ve bir hipoteze göre daha güçlüdür. Şu şekilde örneklendirebilir , kütle çekim evrenin her yerinde olduğunu biliyoruz ve bir nesneyi dünya üzerinde bıraktığımızda yere düşeceği kesindir ama ya düşmezse. İşte burada biz kütle çekim teoremini düzenlememiz veya reddetmemiz gerekir ve sonucunda bilim yanılmış olur ki bilim doğruyu bulmak için durmadan olan gözlenen şeyleri yanıltma yolunu seçer. Bilim reddeder veya reddetmeye çalışır ve bu şekilde doğruya gitmeyi amaçlar. Kütle çekim(Yerçekimi) örneğine dönecek olursak eğer kütle çekiminin olmadığı bir yer olma olasılığı vardır ama bu olasılık o kadar düşüktür ki gözlem dışı sayarız ki bu zamana kadar gözlemlenmemiştir.
Bu sistem ile bilim felsefemizi bitirmiş ve elimizde kurduğumuz hipotez doğru veya reddedilmiş olarak kalacaktır. Sonucunda anlamamız gereken esas şudur ki bilim dediğimiz bilim felsefesi dediğimiz nokta aslında yanıltmak üzerine kuruludur.